Czym jest Oko Proroka

Będąc w Turcji, gdziekolwiek nie spojrzysz, ujrzysz spoglądające na Ciebie niebieskie oczy. I nie mówię tu o błękitnych tęczówkach Turków (co raczej rzadko się zdarza), ale o szklanych niebieskich kamieniach, z biało-granatowym środkiem. „Oko Proroka”, o którym mowa – lub powszechnie nazywane też „tureckim okiem” – znajduje się wszędzie: na tkaninach, w samochodach (nie przypominam sobie taksówki bez oka wiszącego na lusterku wstecznym…), na ścianach, lustrach, nie wspominając już o tych, noszonych jako biżuteria.

Pochodzenie tureckiego oka wiąże się ze starodawnymi wierzeniami, dotyczącymi rzucania złego uroku. Pęknięcie takiego oka to „wykonanie zadania”, co oznacza, że dana osoba została uchroniona przed złym spojrzeniem (złymi mocami), którego nawet nie była świadoma. Aby dokładniej przyjrzeć się temu, czym jest oka proroka, zasięgnęłam opinii znajomego Turka, który spróbował wytłumaczyć mi „na chłopski rozum”, o co tak naprawdę z okiem chodzi (zależało mi na opinii z pierwszej ręki).

Otóż, warto zacząć od tego, że w Turcji wszyscy czują pewnego rodzaju przywiązanie do oka proroka – bez względu na to, czy jest się wyznawcą islamu, czy też nie. Co za tym idzie, przesąd związany z okiem – wbrew powszechnej opinii – nie ma podłoża religijnego.

Jak wytłumaczył to mój drogi kolega, kiedy Turcy oglądają coś pięknego, wyjątkowego, od razu wymawiają słowa ”nazar değmesin”, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „uchroń to przed złym okiem” (tureckim okiem). Turcy wierzą, że gdy na coś patrzą i się tym zachwycają, to z powodu ich spojrzenia, dany przedmiot jest narażony na działanie złych mocy i może stać się coś pechowego. Wtedy właśnie natychmiast wypowiadają zdanie ”nazar değmesin”. Wydaje mi się, że można to porównać (ale tylko porównać) do naszego polskiego „odpukiwania w niemalowane drewno”, aby czegoś nie zapeszyć.

Dla przykładu, oto ciekawe sytuacje, dzięki którym można przekonać się, jak bardzo Turcy wierzą w znaczenie oka proroka, np. widząc ślicznego noworodka o wielkich błękitnych oczach, padają oczywiście słowa: „jaki cudny, słodki bobas”, po czym koniecznie trzeba dodać„nazar değmesin” – „chroń go przed złym okiem”. Innym przykładem może być choćby świetnie grający piłkarz w niezwykle ważnym meczu (np. klubu Fenerbahçe – tak, Turcy są również zagorzałymi kibicami). Gwiazda strzela bramkę za bramką, tłumy szaleją i… właśnie wtedy większość Turków wypowiada „aman ona nazar değmesin”, czyli „chroń go przed złym okiem”, aby przypadkiem zaraz nie upadł i nie złamał nogi ;).

Co ciekawe, nawet, jeśli ktoś nie wierzy w działanie tych szkodliwych mocy, zawsze znajdzie się w pobliżu inny Turek, który wypowie „zaklęcie”. Taka jest tradycja w tym kraju – tak po prostu jest i będzie.

Oko Proroka to najczęściej przywożona pamiątka z Turcji. Gdzie można je kupić? Praktycznie wszędzie. Dostępne są na niemal każdym stoisku. Często zdarza się także, że przy zakupie choćby widokówki, sprzedawca po prostu wręczy nam taki mały niebieski wisiorek. Nie ma jednak znaczenia, czy ktoś nam je podaruje, czy też kupimy je sobie sami, co nie zmienia to faktu, że zawsze miło jest dostać prezent;) Podsumowując, wierząc w znaczenie oka proroka, czy nie – jest to ładna ozdoba, a i dodatkowa ochrona przed złymi mocami nie zaszkodzi.